حـافـظ درخـشـانـتـريـن سـتـاره فـرهـنـگ فـارسـى اسـت . در طـول ايـن چـنـد قـرن تـا امـروز، هـيـچ شـاعـرى بـه قـدر حـافـظ در اعـماق و زواياى ذهن و دل مـلت مـا نـفـوذ نـكـرده اسـت . او شـاعـر تـمام قرنهاست و همه قشرها، از عرفاى مجذوب جلوه هاى الهى تا اديبان و شاعران خوش ذوق تا رندان بى سـروپـا و تـمـام مـردم عـادى و مـعـمـولى ، هـر كـدام در حـافـظ سـخـن دل خـود را يـافـتـه انـد و بـه زبـان او شـرح وصـف حال خود را سروده اند. شاعرى كه ديوان او در همه جاى كشور در بسيارى از خانه ها يا بيشتر خانه ها، با قداست و حرمت در كنار كتاب الهى گذاشته مـى شـود. شاعرى كه لفظ و معنا و قالب و محتوا را باهم به اوج رسانده است و در هر مقوله اى ، زبده ترين و معجزترين و شيرين ترين گفته را دارد. البـتـه در جـامعه ما و بيرون از كشور ما درباره حافظ سخنها گفته اند، قلمها زده اند و به دهها زبان ديوان او را برگردانده اند، صدها كتاب در شـرح حـال او يا ديوان او را برگردانده اند، صدها كتاب در شرح حال او يا ديوان شعرش نوشته اند، اما همچنان حافظ ناشناخته مانده است ... ما حـافـظ را فـقـط بـه عـنـوان يـك حـادثـه تـاريـخـى ارج نـمـى نـهـيـم ، بـلكـه حـافـظ هـمـچـنـيـن حـامـل يـك پـيـام و فـرهـنـگ اسـت . دو خـصـوصـيـت وجـود دارد كـه مـا را وامـى دارد از حـافـظ تجليل كنيم و ياد او را زنده نگاه داريم : اول ، زبان فاخر او كه همچنان بر قله زبان و شعر فارسى ايستاده است و ما اين زبان را بايد ارج بنهيم و از آن مـعـراجـى بسازيم به سوى زبان پاك پيراسته ، كامل و والا، چيزى كه امروز از آن محروميم . دوم ، معارف حافظ كه خود او تاءكيد مى كند از نـكـات قـرآنى استفاده كرده است . قرآن ، درس زندگى انسان است و شعر حافظ مستفاد از قرآن مى باشد. حافظ خود اعتراف دارد كه نكات قرآنى را آموخته و زبان خودش را به آنها گشوده است .
بزرگداشت حافظ، بزرگداشت فرهنگ اسلامى و ايرانى و انديشه هاى ناب است .
روز جهانى استاندارد: 22 مهر 1325/ 14 اكتبر 1946
اسـتـاندارد⁽²⁴⁾عبارت از نظمى مبتنى بر نتايج ثابت علوم ، فنون و تجارب بشرى است كه بصورت قواعد، مقررات و نظامهايى به منظور ايجاد هـمـاهـنـگـى و وحـدت رويـه ، افـزايـش مـيـزان تفاهم ، تسهيل ارتباطات ، توسعه صنعت ، صرفه جويى در اقتصاد ملى ، حفظ سلامت و ايمنى عمومى ، گسترش مبادلات بازرگانى داخلى و خارجى و... به كار مى رود.
استاندارد در همه چيز و همه جا وجود دارد، حتى طبيعت نيز داراى استاندارد خدادادى است ، زيرا هرگز از قوانين و نواميس خود خارج نمى شود. به عنوان مثال ، هيچ گاه خرما از بوته خار يا جو از گندم به وجود نمى آيد. وجود استنادارد در امور صنعتى و مادى موجب پيشرفت جامعه بشرى مى شود.
انديشه تشكيل سازمان بين المللى استاندارد در چهاردهم اكتبر سال 1946 برابر با 22 مهر 1325، در نشست رؤ ساى مؤ سسه هاى استاندارد بيست و پنج كشور در لندن شكل گرفت . مقر اين سازمان در ژنو مى باشد.
انديشه تشكيل سازمان بين المللى استاندارد در چهاردهم اكتبر سال 1946 برابر با 22 مهر 1325، در نشست رؤ ساى مؤ سسه هاى استاندارد بيست و پنج كشور در لندن شكل گرفت . مقر اين سازمان در ژنو مى باشد.
مـجـمـع عـمـومـى سـازمـان بـيـن المـللى اسـتـانـدارد در سـال 1969، مـقـرر داشـت كـه از سـال 1970، چـهـاردهـم اكـتـبـر بـه نـام روزجـهـانـى اسـتـانـدارد تـعـيـيـن و نـامـگـذارى شـود بـا پـذيـرفـتـن سـازمـان ملل روز جهانى استاندارد اعلام شد كه اهميت و ارزش فراوان استاندارد براى جهانيان آشكار شود.
هم اكنون در سراسر جهان مؤ سسه هاى استاندارد در راه تهيه ، تنظيم و اجراى قوانين و مقررات استاندارد تلاشهاى علمى فراوانى انجام مى دهند.
اسـتـانـداردهـايى كه اين مؤ سسه ها در سطح يك كشور وضع مى كنند، استانداردهاى ملى خوانده مى شود. سازمانهايى نيز در سطح جهانى وجود دارد كـه اسـتـانـداردهـايـى بـراى تمامى كشورها تهيه مى كنند كه مهمترين آنها سازمان جهانى استاندارد است . تمامى مؤ سسه ها استاندارد كشورها عضو سازمان جهانى استاندارد هستند و اين سازمان با همكارى و همفكرى مؤ سسه هاى استاندارد ملى ، استانداردهاى بين المللى را تهيه مى كند.
ايـران نـيـز از سـال 1343، بـه عـضـويـت ايـن سـازمـان در آمد. مؤ سسه استاندارد و تحقيقات صنعتى ايران وظيفه تدوين استاندارد ملى در بخشهاى كـشـاورزى ، صـنـعـت ، مـعـدن ، ارتـبـاطـات ، مـواد غـذايـى و... را بـعـهـده دارد. ايـن مـؤ سـسـه جـهـت حـصـول اطـمـيـنـان از رعـايـت اصـول اسـتـانـدارد در فـرآيـنـدهـاى تـوليـد كـالا در كـشـور، حـداقـل يـك با در ماه از خط توليد كارخانه ها نمونه بردارى مى كند و در صورت لزوم ، كالاهايى را به عنوان نمونه از بازار خريدارى و آزمايش مى كند تا ميزان تطابق آنها را با استاندارد و زيانبار براى سلامت مردم ، ضمن اعلام جرم عليه توليد كنندگان آن كالاها و تقاضاى مجازات براى مـتـخـلفـان از مـراجـع قـضـايـى ، فـرآورده هـاى غـيـر اسـتاندارد از مراكز توليد توزيع و فروش جمع آورى و از ارايه اين گونه كالاها به بازار جـلوگيرى به عمل مى آورد. سپس كارشناسان مؤ سسه استاندارد فرآورده هاى كشف شده را مورد بررسى قرار مى دهند و قابليت اصلاح يا استفاده از آنـهـا بـه عنوان ماده اوليه را مشخص مى كنند. اگر مسئولان واحدهاى توليدى يا خدماتى و محلهاى عرضه كالا از بازرسى كارشناسان جلوگير به عمل آورند، به مجازاتى كه در قانون پيش بينى شده است ، محكوم مى شوند.
نقش استاندارد در رشد صنعتى و اقتصادى
استاندارد و استاندارد كردن از پايه هاى استوار علم و فن آورى است كه در پيشرفت صنعت و اقتصاد نقش بسزايى دارد و بايد در جهت افزايش سطح كيفيتها تلاش كرد تا به فن آورى پيشرفته توليد هر محصول نايل آمد.
اغـلب جـنـيـن مـى پندارند كه استاندارد فقط براى حفظ منفعت مصرف كننده است . البته اين نظر تا حدى صحيح است و استاندارد به نيازهاى فردى و اقـتـصـادى مـصـرف كـنـنـدگـان تـوجـه دارد، امـا اسـتـحـكـام صـنـعـت و فـن آورى را نـيـز در نـظـر دارد و مـى تـوان گـفـت كـه سـود حـاصـل از رعـايـت اسـتـانـدارد بـراى تـوليـد كـنـنـدگـان بـيـش از مـصـرف كـنـنـدگـان اسـت ، زيـرا صـرفـه جـويـيـهـاى حـاصـل از كـاهـش انـواع قـطعات و مواد اوليه غير ضرورى و ضايعات ، بقدرى چشمگير است كه هرگونه سرمايه گذارى در زمينه استاندارد سازى فرآورده ها و خدمات را براى صاحبان صنايع موجه مى سازد، بطورى كه آنان در اندك زمان مى توانند نتايج ملموس آن را بصورت مبالغ ذخيره شده مـشـاهـده كـنـنـد. بـا اجـراى قـوانـيـن و مـقـررات اسـتـانـدارد هـزيـنـه هـاى انـبـاردارى و سـاخـت ابـزار و مـاشـيـن آلات تـنـزل مى يابد، روند تولد منظم مى شود، آرايش عملكرد كارخانه ها بنحو متعادلى تنظيم مى گردد، نگهدارى اسناد، نقشه ها و طرحهاى مربوط به تـوليـد مـحـصـولات طـبـق يـك نـظـام دقيق بازيابى سريع ، طبقه بندى و بايگانى مى شود، همكارى ميان واحدهاى مختلف سازمان يا كارخانه براى پـيـشـبـرد روند توليد ميسر مى شود، تفاهم كاركنان در مسائل فنى تحقق مى پذيرد و سرانجام با توليد كالاى داراى كيفيت و بسته بندى مطلوب ، رضايت مصرف كنندگان نيز جلب مى شود و بدين ترتيب استاندارد شالوده استوارى را براى پيشرفت و توسعه صنعت و اقتصاد فراهم مى سازد.
در جـهـان صـنـعـتـى امـروز هـمـه چـيـز در حـال تـحـول اسـت . در ايـن عـرصـه اسـتـانـداردهـاى جـديـدى كـه بـه "مـديـريـت كـيـفـيـت "مـوسـوم اسـت فـقـط بـه نـتـيـجـه محصول نهايى بسنده نمى كند، بلكه يك خط توليد را از ابتدا تا انتها زير نظر مى گيرد. اين مديريت برنامه ريز و هدفمند زندگى و پويايى را بـه بـخـشهاى سازمانى هديه مى دهد. سرمايه گذارى در جهت بهبود كيفيت كالاهاى توليدى براى پاسخ ‌گويى به نيازهاى مصرف كنندگان در جـهـت بـهـبـود كـيـفـيت كالاهاى توليدى براى پاسخگويى به نيازهاى مصرف كنندگان داخلى و راهيابى كالاها به بازارهاى جهانى و كاهش واردات ، مهمترين اصل در خط مشى توسعه اقتصادى است . هر كشور در حال توسعه كه افزايش و بهبود ظرافت صنعتى را در راءس برنامه هاى خود قرار داده بـاشـد، در مـى يـابـد كـه اسـتـانـدارد كـردن شـاخـصـهـاى تـوليـد و خـدمـات وهـمـچـنـيـن سـنـجـش و كنترل كيفيت محصولات ، يكى از نكات اصلى در برنامه هاى توسعه است .
استاندارد در خدمت امنيت مصرف كنندگان
اسـتـفـاده از لوازم خـانـگـى غـيـر استاندارد همه ساله تلفات جانى و خسارات مالى چشمگيرى به بار مى آورد و سبب بروز مشكلات عديده جانفرسا و ديـرپـايـى مـى شـود. بـراى مـثـال مـداواى چـهـره اى كـه در اثـر عـوامـلى مـانـنـد اتـصـال سـيـمـهـاى بـرق و انـفـجـار وسـايـل غـيـر اسـتاندارد خانگى بشد آسيب ديده است و به صرف زمان طولانى و هزينه هاى كلان نياز دارد، يا خسارات ناشى از توزيع گسترده يك فـرآورده غـذايـى غـيـر بـهـداشـتـى در جـامـعـه فـقـط بـا پـرداخـت بـهـاى كـالاى نـامـرغـوب قـابـل جـبـران نـيـسـت ، زيـرا آثـار زيـانـبـار نـاشـى از عـرضـه ايـن كـالاسـت ، حـال اگـر آثـار زيـانـبـار نـاشـى از اسـتـفـاده از وسـايـل و ماشين آلات غير استاندارد را به كارگاهها و كارخانه هاى كوچك و بزرگ صنعتى و تولديد تعميم دهيم ، عمق اين فاجعه بيشتر نمايان مى شـود، بـه گـفـتـه كـارشـناسان در جهان پرشتاب امروز در قبال متنوع شدن وسايل توليدى و استفاده گسترده از نيروهاى برق ، گاز و ديگر مواد انـرژى زا، تـدابـيـرى اتـخـاذ شـده اسـت كـه خـطـرات نـاشـى از بـهـره گـيـرى از ايـن انـرژيـهـا و ابـزار بـه كـارگـيـرى آنـهـا بـه حداقل برسد. اين تدابير در تدوين قوانين و مقررات استاندارد ملى و بين المللى متجلى شده و بصورت امرى ضرورت براى حفظ سلامت مردم جهان در آمده است .
استاندارد در خدمت حمل و نقل
حـمـل و نـقـل در مـعـناى وسيع آن به شبكه پيچيده و در هم تنيده اى از عوامل به هم پيوسته ، فن آوريها و سازمانها اطلاق مى شود. به حجم انبوهى از كارهاى لازم بنگريد كه براى سرعت بخشيدن جهت انجام آنها، به امور زير مورد نياز است :
جـا بـه جـاكـردن مـسـافـران ، چـه بـه قـصـد تـجـارت يـا بـا هـدف گـذرانـدن تـعـطـيـلات ، بـه وسـيـله اتـومـبـيـل ، اتـوبـوس ، قـطـار، هـواپـيـمـا و كـشـتـى . بـرق رسـانـى از نـيـروگـاه هـاى بـرق بـه منازل . رساندن محموله هاى پستى به مقصد. ارسال انواع اطلاعات به اقصى نقاط جهان و...
عـملكرد هر شاخه اى از صنعت حمل و نقل نيازمند فن آوريها، ارتباطات ، وسايل نقليه و... است . بديهى است كه وجود ناهماهنگى در ميان عناصر مذكور كـه از نـبـود اسـتـانـدارد سـرچـشـمـه مـى گـيـرد، بـه كـارايـى و بـهـره ورى كـليـه اجـزاى تـشـكـيـل دهـنـده صـنـعـت حـمـل و نـقـل لطـمـه وارد مـى آورد. بـنـابـرايـن اسـتـانـداردهـاى بـيـن المـللى نـقـش مـؤ ثـرى را در تـسـهـيـل عـمـلكـرد انـواع نـظـامـهـاى حـمـل و نـقـل ايـفـا مـى كـنـنـد. بـراى مـثـال اسـتـانـدارد كـردن كـانـتـيـنـرهاى ترابرى ، انقلاب بزرگى در صنعت حـمـل و نـقـل دريـايـى بـه وجـود آورده اسـت . بـا اسـتـانـدارد شدن دورنويس ، تلفن و شبكه هاى رايانه اى ، ارتباطات بين المللى سرعت و گسترش چشمگيرى يافته است و ترابرى زمينى ، دريايى و هوايى در نتيجه اجراى استانداردهاى جهانى ايمنتر، سريعت و بهره ورتر شده است .
بـا وجـود بـروز ايـن تـحـولات شـگـرف هـنـوز بـايـد اقـدامـات زيـادى صـورت پـذيـرد. بـراى مـثـال ، بـايـد حـوزه هـاى تـجارى مختلفى در جهان به وجود آيد كه سازمانهاى اصلى استاندارد بين المللى بتوانند آنها را تحت حمايت مضاعف خود در آورنـد. بـه كـارگـيـرى گـسـتـرده اسـتانداردهاى بين المللى در توليدات و ارايه خدمات به ايجاد يك بازار جهانى منجر مى شود كه در آن توليد كـنـنـدگـان ، عـرضـه كـنـنـدگـان و كارگزاران شبكه توليد و عرضه مى توانند با يكديگر به رقابت سالم بپردازند. همچنين استانداردهاى بين المـللى بـراى نـظـامـهـاى حـمـل و نـقـل از طـريـق بـر قـرارى ارتـبـاطـات هـمـاهـنـگ ، شـرايـط مـورد نـيـاز بـراى ارسال توليدات و ارايه خدمات به مصرف كنندگان در هر نقطه از جهان را سريع ، و مقرون به صرفه مى سازد.
نـكـتـه شـايـان ذكـر ايـن كـه امـر تـجـارت در جـهـان امـروز بـا پـديـده هـا و يـافـتـه هـاى جـديـدى مـواجـه اسـت . كـارگـزاران صـنـعـت حـمـل و نـقـل بـه ضـرورت ايـجـاد يـك زنـجـيـره حـمـل و نـقـل جـهـانـى واقـفـنـد. زنـجـيـره اى كـه واحـدهـاى حـمـل و نـقـل اسـتاندارد شده اى نظير كانتينرهاى باربرى و تجهيزات مورد نياز براى ايجاد صحيح شبكه هاى راه آهن و جاده ها، انبارها، فرودگاهها و بـنـادر را در نـظـر دارد. هـمـاهـنـگـى جـهـانـى مـيـان حـلقـه هـاى ايـن زنـجـيـر نـه فـقـط بـه نـفـع دسـت انـدركـاران صـنـعـت حمل و نقل است ، بلكه به سود مشتريان و طرفهاى صنعتى آنان نيز مى باشد.
ايجاد زيربناى جامعه اطلاعاتى جهان با شبكه هاى بى نظير آن ، مستلزم تدوين و اجراى استانداردهاى بين المللى است . هم اكنون اين استانداردها در مـوارد گـونـاگـونـى نـظـيـر شـبـكـه هـاى بـاز و مـتـراكـم اطـلاعـات شـنـيـدارى و ديـدارى در حـال اجـرا اسـت . اسـتـانـدارد بـيـن المللى در صنعت حمل و نقل نقش ويژه اى را در زمينه شكوفاسازى تجارت جهانى و حركت به سوى ايجاد يك بازار جهانى واقعى مهيا مى سازد.
روز جهانى عصاى سفيد: 23 مهر/15 اكتبر
توجه به ايمنى نابينايان و رعايت حقوق اجتماعى آنان همواره مورد توجه مردم خير انديش و مجامع بين المللى بوده و هست و هر از چندگاه ، ضرورت توجه به نابينايان در طيف گسترده اى مطرح مى شود.
در سال 1950، ((سازمان آموزشى ، علمى و فرهنگى ملل متحد)) (يونسكو) و شوراى جهانى نابينايان در جلسه اى مشترك ، قانون "عصاى سفيد" را بـررسى و تصويب كردند و روز 15 اكتبر را "روز جهانى عصاى سفيد"يا"روز جهانى ايمنى نابينايان "اعلام كردند. شايان ذكر است كه تدوين كنندگان قانون عصاى سفيد، يك رياضى دان و يك وكيل به نامهاى "ناول پرى " و "جاكوبستن بروك "بودند.
قانون عصاى سفيد، تصويرى جديد از نابينايان را در جامعه ترسيم مى كند و از افراد نابينا مى خواهد كه به منظور حمايت از منافع خود، از تمام مفاد اين قانون مطلع باشند. مواردى از اين قانون بشرح زير است :
- نـابـيـنـايـان حـق اسـتـفـاده از كـليـه امـكـانـات رفـاهـى مـعـمـول در جـامـعـه را دارنـد. آنـان حـق دارنـد از پـيـاده روهـا، خـيـابـانـهـا، بـزرگـراهـهـا، وسـايـل حـمل و نقل همگانى مانند هواپيما، قطار، اتوبوس ، اتومبيل ، كشتى ، هتل ، اماكن عمومى ، مراكز تفريحى و مذهبى استفاده كنند. اگر در بعضى شـرايـط، مـحدوديتى براى استفاده از اين تسهيلات و اماكن وجود داشته باشد بايد فراگير همه افراد جامعه باشد و اگر شخص يا سازمانى فقط بـراى نـابـيـنـايـان در اسـتـفـاده از تـسـهـيـلات هـمـگـانـى ، مـحـدوديـت ايـجـاد كـنـد يـا حـقـوق نـابـيـنـايـان عاقل و بالغ را ناديده بگيرد، مجرم شناخته مى شود.
- رانندگان وسايل نقليه موظفند مراعات كامل نابينايان را كه هنگام عبور و مرور از عصاى سفيد استفاده مى كنند، بنمايند.
- دولت مـوظـف اسـت كـه نـابـيـنـايـان را بـه مـشـاركـت در امـور دولتـى تـشـويـق كـنـد تـا آنـان بـه كـار اشتغال يابند.
- مـسـئوليـن دولتـى هـر ساله بايد روز 23 مهرماه / 15 اكتبر را به عنوان بزرگداشت نابينايان و قانون عصاى سفيد، / شايسته اى ارج نهند و از مردم بخواهند كه رفتار معقولانه اى با نابينايان داشته باشند و گامهاى صميمانه و مؤ ثرى را براى آنان بردارند.
در مـيـان وسـايـل كـمـك حـركـتـى نـابـيـنـايـان ، مـى تـوان عـصـاى سـفـيـد را بـه عـنـوان پـرچـم اسـتـقـلال آنـان قـلمـداد كـرد. عـصـاى سـفـيـد نـقـش اسـاسـى را در رفـع نـيـازهـاى حـركـتـى و تـقـليـل مـشـكـلات زندگى روزمره نابينايان ايفا مى كند. البته ، اين ابزار حركتى سودمند در صورتى از كارآيى زيادى برخوردار خواهد بود كه نـارسـايـيـهـاى فـيـزيـكـى مـحـيـط زنـدگـى افـراد نـابـيـنـا نـيـز تـقـليـل يـابـد يـابـطـور كـلى حـذف شـود، بـنـابـرايـن ، عـلاوه بـر بـذل تـوجه به مسائل عاطفى ، احساسى و روحى و همچنين ، تلاش در جهت ارتقاى ميزان فرصتهاى پيشرفت براى نابينايان ، مى توانيم با صرف كـمـتـريـن هـزيـنـه و لحـاظ كـردن عـوامـل لازم ، زمـيـنـه اى را بـراى تـردد آسـان آنـان فـراهـم سـازيـم و كـمـك شـايـانـى بـه استقلال حركتى نابينايان بكنيم ، براى حصول به اين نتيجه ، مى توان به موارد زير اشاره كرد:
1- تـوجـه خـاص شـهـرداريـهـا بـه مـسـاءله تـردد شـهـرونـدان نـابـيـنا از قبيل نصب علايم راهنمايى گويا در معابر، بطورى كه براى نابينايان قـابـل اسـتـفـاده بـاشـد، ايـجـاد شـيـوه اى بـراى شـمـاره گـذارى قـابـل خـوانـد بـراى نـابـيـنـايـان در داخل خارج ساختمانهاى عمومى ، ترميم سريع پلهاى شكسته ، هموار ساختن سطح پياده روها، تجهيز ايستگاههاى اتوبوس و تابلوهاى راهنماى خطوط بين شهرى به علايم نوشتارى برجسته قابل دسترس يا گويا براى نابينايان .
2- اسـتـفـاده از نـظـامـهـاى تـشـويـقـى بـراى مـهـنـدسـيـن مـشـاوره ، كـارفـرمـايـان احـداث سـاخـتـمـانـهـا و... در قبال لحاظ كردن تطابق محيط بيرونى و درونى ساختمانهاى در حال احداث و با استانداردهاى بين المللى براى استفاده روشندلان .
3- اسـتفاده گسترده از رسانه ها - بخصوص رسانه هاى شنيدارى - به منظور ارايه آموزشهاى صحيح عمومى متناسب با نيازهاى حركتى نابينايان ، جهت دهى درست به مظاهر عاطفى و احساسى مردم نسبت به روشندلان و جايگزينى حس تعاون به جاى حس ترحم نابجا در مردم .
4- آموزش دادن به نابينايان در زمينه بهره گيرى صحيح و مناسب از عصاى سفيد و تشويق آنان به استفاده از آن .
5- تـخـصـيـص در صـد مـنـاسـبـى از در آمـدهـاى مـاليـاتـى و عـوايـد حـاصـله از فـعـاليـتـهـاى امـاكـن تـفـريـحـى و فـرهـنـگـى عـمـومـى در جـهـت حل مسائل رفاهى روشندلان .
6- جـذب همكاريهاى مادى و معنوى اولياى افراد نابينا و جهت دهى به اقدامات پراكنده افراد نيكوكار با هدف تاءسيس مراكز فرهنگى ، هنرى ، فنى و حرفه اى ويژه روشندلان .
7- اعـزام گـروهـهـاى پـژوهـشى به كشورهايى كه فعاليتهاى ثمر بخشى را در زمينه بهبود شرايط فيزيكى محيط خاص نابينايان داشته اند، با هدف دستيابى به الگوهاى مناسب شهر سازى براى آنان .
8- احـداث امـاكـن مـسـكـونـى ويـژه روشـنـدلان كـه مـوقـعـيـت فـيـزيـكـى و تـسـهـيـلات رفـاهـى لازم بـراى آنـان را دارا بـاشـد و مـوجـب حـضـور فعال آنان در زندگى اجتماعى با افراد سالم شود.
علل بروز نابينايى و راههاى پيشگيرى از آن
بـطـور كـلى ، نابينايى يا كورى ، به معناى عدم قدرت چشم براى درك نور است . ولى بيمارانى كه داراى ديد بسيار اندك مى باشند، نيز نابينا تـلقـى مـى شـونـد، زيـرا آنـان هـم قـادر نـيـسـتـنـد بـا ديـد انـدك خـود، نـيـازمـنـديـهـاى اوليـه شـان را بـر آورنـد و در عمل ، به مراقبت نياز دارند.
در كـشـورهـاى گـونـاگـون ، مـعـيـارهـاى مـتـفـاوتـى بـراى تـعـيـيـن نـابـيـنـايـى وجـود دارد. بـه عـنـوان مـثـال ، در انـگـليـس ، ديـد كمتر از 3/60 و در ايالات متحده آمريكا و كانادا، ديد كمتر از 2/200 را نابينايى مى نامند. در كشورهاى مختلف براى نسبت شـمـار نـابـيـنايان به جمعيت كل ، آمار و ارقام متفاوتى وجود دارد. تمام اين ارقام رابطه تنگاتنگى با وضعيت اقتصادى ، سياسى و اجتماعى جامعه و سـطـح بـهـداشـت ، درمـان ، آگـاهى مردم از بيماريها و امكان برخوردارى آن از خدمات درمانى دارد. آمار نيزنشان مى دهد، شمار نابينايان در كشورهاى پـيـشـرفـتـه مـعـادل 1/10 تـعـداد ايـن افـراد در كـشورهاى عقب مانده است . همچنين ، نوع بيماريهايى كه منشاء نابينايى مى شوند، بواسطه شرايط جغرافيايى جهان متفاوت هستند، براى مثال ، در آسيا - به استثناى چند كشور پيشرفته در اين قاره - بسيارى از نابيناييها در اثر بروز بيماريهاى آب مـرواريـد، تـراخـم ، سـوء تـغذيه و نارساييهاى بهداشتى حادث مى شوند. بروز پيشرفتهاى عظيم در چشم پزشكى و بهره مندى اين علم از فن آوريـهـاى پيشرفته ، گامهاى مؤ ثرى در راه درمان بيماريهاى چشم پزشكى و بهره مندى اين علم از فن آوريهاى پيشرفته ، گامهاى مؤ ثرى در راه درمان بيماريهاى چشم به شمار مى روند. ولى از سويى ديگر، هنوز راهى براى درمان نابينايى ارثى و پير كورى پيدا نشده است و همچنين فرآيند صنعتى شدن جوامع جهان ، ميزان نابينايى ناشى از صدمات حين كار را افزايش ‍ داده است .
شـواهـد نشان مى دهد، موارد زيادى از كوريها و آسيبهاى چشمى ، در اثر مسموميت ناشى از كار در معادن و يا ناشى از برخورد فلزات و اشياى برنده به چشم كارگران صورت مى گيرد.
توجه به علل نابينايى و ارتباط تنگاتنگ آنها با شرايط اقتصادى و اجتماعى جوامع ، پيشگيرى و درمان آن را ضرورى و اجبارى مى نمايد. بعضى جوامع ، نابينايان ارثى و افرادى كه در كودكى مبتلا به نابينايى شده اند را با آموزشهاى گوناگون امداد مى كنند و با ارايه راهنماييها و بهره گيرى از همت والاى نابينايان ، آنان را به مدارج عالى علمى سوق مى دهند. اما نابينايانى كه ساليانى طولانى از عمر خود را با بهره مندى از نعمت بـيـنـايـى زنـدگـى كـرده و يـكـبـاره تـمـام روشـنـايـى زنـدگـى خـويـش را از كـف داده انـد، از لحـاظ شـخـصـيـتـى و خـانـوادگـى ، دچـار مسائل متعدد و چند جانبه اى هستند و به كمكهاى آموزشى و توان بخشى جسمى - روانى نيازمندند.
شـايـعـتـريـن عـلل نـابـيـنـايـى تا سن 7 سالگى عبارت از بيماريهاى ارثى ، عفونتهاى چشمى ، عوارض ناشى از آسيبهاى ثانويه و ضربه ها و بـرخـورد اجـسـام به چشم هستند. وسايل بازى خطرناك ، اشياى برنده و...، باعث افزايش شديد ميزان نابينايى در اين قشر سنى شده است . در مورد حـوادث پـيـشـگـيـرى و آمـوزش مـنـاسب مى تواند بسيار كارساز باشد. بايد از رسانه هاى گروهى نيز در جهت آگاه سازى عموم از اين خطرات بهر گرفت .
مـهمترين عوامل نابينايى در سنين مدرسه شامل ضربه ها و عفونتها، انكسار نور در كره چشم ، پارگى شبكيه ، بريدگى قسمتهاى مختلف كره چشم و آب مـرواريـد ناشى از ضربه مى باشند. در اين ارتباط، بايد آموزگاران و مراقبين بهداشت مدارس ، دانش آموزان را از چنين خطراتى كه هر روزه در انتظار آنهاست ، آگاه سازند.
مهمترين عامل نابينايى در سنين كار و اشتغال ، بروز حوادث در محيطهاى كارى ذكر شده است . روزانه ، شمار زيادى از نيروى كار هر جامعه در معرض ‍ بـرخـورد اجـسـام بـرنده در كارخانجات و ديگر محلهاى كارى قرار دارند كه براى جلوگيرى از بروز چنين وقايعى نيز بايد به آموزش ضمن خدمت متوسل شد.
عـلل اصـلى نـابـيـنايى در دوران ميانسالى و پيرى را نيز بيماريهايى نظير آب مرواريد، آب سياه ، پارگى شبكيه چشم ، اختلالات عروقى دريافت شـبـكـيـه ، فـرسـايـش پـرده شـبـكـيـه و عـوارض جـانـبـى امـراضـى چـون مـرض قـنـد و بـالا بـودن فـشـار خـون تـشـكـيـل مـى دهـنـد. بـه عـلت كـمبودها، امور درمانى و بيمارستانى در بسيارى از جوامع جهان ، تعداد زيادى از مبتلايان به آب مرواريد، امكان درمان و جـراحـى بـه مـوقـع را پـيـدا نـمـى كـنـنـد و آب مـرواريـد با تبديل شدن به آب سياه ، به كورى مطلق مى انجامد. در بسيارى از موارد نيز، عدم امكان بـررسـى مـنـظـم چـشـمـان افـراد، مـانـع از تـشـخـيـص بـه مـوقـع و زودرس بـيـمـاريـهـاى مـنـجـر بـه كـورى مـى شـود و اغـلب ، بـيـمـار در مـراحـل حـاد بـيـمـارى خود از وجود آن آگاه مى شود، در نتيجه ، درمان در اين مرحله نتيجه بخش نمى شود و فقط وقفه اى در سير بيماريهايى كه به نـابـينايى مطلق مى انجامند، ايجاد مى كند. همچنين در موارد زيادى ، به علت نبود دارو يا مسامحه افراد بيمار در اجراى دستورات پزشك ، بيماريهاى خطرناكى همچون آب سياه ، بسرعت به كورى منجر مى شوند.
شـايـان ذكـر اسـت كه عامل ژنتيك مهمترين عامل بروز نابينايى در جهان است و هنوز شيوه يا داروى مؤ ثرى براى پيشگيرى يا درمان نابينايى ارثى كـشـف نـشده است . اما مى توان از طريق آموزش و كنترل خانواده براى جلوگيرى از ازدواجهاى نامناسب و رعايت امور بهداشتى در دوران باردارى ، موجب كاهش ميزان بروز نابينايى ارثى شد.
از نـظـر آمـار، شـمـار نـابـيـنـايـان در روسـتـاهـا بـيـشـتـر از شـهـرهـاسـت . كـارشـنـاسـان عـلل ايـن امـر را نـارساييهاى بهداشتى و درمانى ، محدود بودن سطح سواد روستاييان ، استفاده آنان از آب گرم چشمه هاى غير بهداشتى ، استفاده از وسايل شخصى ديگران ، سرمه آلوده كشيدن و... بر شمرده اند.
هـمـان طـور كـه ذكـر شـد، بـسيارى از موارد نابنايى قابل پيشگيرى است و شمار ديگرى نيز با روش بيماريابى ، مراجعه به موقع به پزشك ، تشخيص صحيح بيمارى و درمان مناسب و تحت نظر قرار دادن بيمار، بروز نخواهند كرد.
در اين راستا، اقدامات چند جانبه زير ضرورى است :
افـزايش ميزان توان اقتصادى جامعه ، ارتقاى سطح آموزش پزشكى در كل جامعه و ايجاد شرايط مناسب براى درمان آگاه كردن افراد جامعه از بروز خـطـرات احـتـمـالى در مـحـيـطـهـاى كـار، درس ، زنـدگـى ، طـرح برنامه هاى آموزشى مناسب براى كودكان و نوجوانان در اين ارتباط، افزايش شمار متخصصان مربوطه و افزايش ميزان امكانات درمانى و بيمارستانى لازم و...
ويژگيهاى روانى - اجتماعى افراد نابينا
نگرش جامعه نسبت به روشندلان و همچنين برداشت آنها نسبت به خود كه بطور طبيعى متاءثر از برخورد جامعه و فرهنگ حاكم است ، نقش بسيار مهمى را در چـگـونـگـى تـشـكـيل انگيزه ها و توسعه و رشد استعدادهاى افراد نابينا دارد. بنابراين ، جامعه ، مدرسه و خانواده مسئوليت خطيرى را در زمينه ايجاد و تقويت انگيزه هاى رشد براى آنان به عهده دارند.
وجـود الگـوهاى رفتارى سازنده براى افراد نابينا، نقش بسزايى در آگاهى آنان و جهت دار شدن و تحقق يافتن انگيزه هاى اين افراد دارد. پدران و مـادرانـى كـه بـا فـرزنـد نـابـيـنـايـى خـود هـمـچـون كـودكـى سـالم رفـتـار مـى كـنـنـد و از او نـيـز انـتـظـار رفـتـار معمول و معقول را دارند، زمينه هاى رشد طبيعى استعدادهاى ذهنى و مهارتهاى حسى و حركتى و همچنين ، زمينه پرورش ظرفيت عاطفى كودك خود را فراهم مـى آورند. در مقابل ، والدينى كه به محض روبرو شدن با فرزند نابيناى خود، همه دريچه هاى رشد و پيشرفت را بر او بسته مى پندارند و به شيوه خلاق و موثر با او رفتار نمى كنند، مانع ايجاد انگيزه هاى رشد در فرزندشان مى شوند.