--- پاورقى ---
1ـ بحارالانوار 15/105.
2ـ بحارالانوار 15/117.
3ـ به كسر نون . (محدّث قمى رحمه اللّه )
4ـ هر كه طالب است رجوع كند به ((اذكياء)) ابن جوزى يا به ((حياة الحيوان
)) در ((افعى )) يا به مجلّد اوّل ((ناسخ التواريخ )) (محدّث قمى رَحَمَهُ اللّهُ)
5ـ ((مُضَر)) و ((ربيعه )) را دشنام ندهيد، زيرا كه آن دو مسلمان بوده اند. ر.ك :
((ترجمه تاريخ يعقوبى )) 1/285، ((كنز العمّال )) حديث 34119 .
6ـ ((مُضَر)) به ضم ميم و فتح ضاد معجمه است .
7ـ ((اءنساب الاشراف )) 1/37، تحقيق : دكتر زكّار و دكتر زركلى .
8ـ ((عَيْلان )) به فتح عين مهمله و سكون ياء.
9ـ بـه كـسـر خـاء و دال مـهـمـله مـكـسوره بر وزن زِبْرج واز اين جهت يزيدلعين
هنگامى كه سر مبارك حسين عليه السّلام را نزد او نهاده بودند و اشعارى مى خواند خود را
بـه خـنـْدِف نـسـبـت داد و گفت : ((لَسْتُ من خِندف اِنْ لَمْ انتَقم )) الخ و حضرت زينب عَليها
السلام در مقام جواب او در خطبه فرمود: ((وَ كَيْفَ يُرْتَجى مَنْ لَفَظَ فُوهُ اكْبادُ الاْ زكيا))
الخ كـنـايـه از آنـكـه چـرا خـودت را نـسـبـت به ((خندف )) مى دهى بلكه ياد كن جدّه ات هند
جگرخواره را و كارهاى او را. و لَنِعْمَ م ا قالَ الحكيم السنائى :
داستان پسر هند مگر نشيندى
|
كه از او و سه كس او به چه رسيد
|
پدر او لب و دندان پيمبر بشكست
|
مادر او جگر عم پيمبر بمكيد
|
او بناحق ، حق داماد پيمبر بستاد
|
پسر او سر فرزند پيمبر ببريد
|
بر چنين قوم ، تو لعنت نكنى شرمت باد
|
لَعَنَ اللّهُ يزيدَ وَ عَل ى آل يزيد
|
(محدّث قمى رحمه اللّه ).
10ـ ((اءنساب الاشراف )) 1/39 ـ 40
11ـ ((مُدْرِكه )) به ضم ميم و كسر راء. (محدث قمى رحمه اللّه ).
12ـ ((خُزَيمه )) به ضمّ خاء و فتح زاء معجمتين .(محدّث قمى رحمه اللّه ).
13ـ ((كِنانه )) به كسركاف .(محدّث قمى رحمه اللّه ) .
14ـ ((نَضْر)) به فتح نون و سكون ضاء معجمه . (محدّث قمى رحمه اللّه ) .
15ـ ((فِهْر)) به كسر فاء و سكون هاء (محدّث قمى رحمه اللّه ) .
16ـ ((لُوَىّ)) به ضم لام و فتح واو و تشديد ياء (محدث قمى رحمه اللّه )
17ـ ((مرّه )) به ضمّ ميم و تشديد راء. (محدث قمى رحمه اللّه ) .
18ـ به ضمّ جيم و فتح ميم ((محدث قمى رحمه اللّه ))
19ـ ((قُصَى )) به ضمّ قاف و فتح صاد مهمله و ياء مشدّده . (محدث قمى رحمه
اللّه ) .
20ـ زِراح (نسخه بدل ).
21ـ به حاء و سين مهملتين بر وزن ((وَحشيّه )) (محدث قمى رحمه اللّه ) .
22ـ به ضمّ حاء مهمله تشديد باء موحّده (محدث قمى رحمه اللّه ) .
23ـ جارى شدن خون از بينى ، خون دماغ (فرهنگ معين 2/1661)
24ـ ((اءنساب الا شراف )) 1/74 .
25ـ ((حَجُون )) به فتح حاء مهمله و ضمّ جيم و سكون واو ؛ نام قبرستانى است
در بالاى مكّه . (محدّث قمى ؛ ) .
26ـ دوقلو
27ـ دو ماه درخشان
28ـ به فتح معجمتين .
29ـ ((شرح نهج البلاغه )) ابن ابى الحديد، 15/228 ـ 229 .
30ـ ((امالى شيخ طوسى )) ص 457، حديث 1020 .
31ـ ((بحارالانوار)) 15/125.
32ـ ((بحارالانوار)) 15/109 .
33ـ جلاء العيون )) ص 64.
34ـ ((الكافى )) 1/439.
35ـ ((امـالى شـيـخ صـدوق )) مـجـلس 48، ص 361 ، حـديـث
اول
36ـ سوره اسراء، آيه 81 .
37ـ ((مناقب ابن شهر آشوب )) ، 1/58 ؛ تحقيق دكتر بقاعى ، بيروت .
38ـ ((احتجاج طبرسى )) 1/529 ، چاپ اسوه .
39ـ بحار الانوار)) 15/340 ، حديث 10 و 11 .
40ـ ((ثُويبه )) به ضمّ ثاء مثلثه و فتح واو (شيخ عباس قمى رحمه اللّه )
.
41ـ ((مناقب )) ابن شهر آشوب 1/223، تحقيق : دكتر بقاعى ، بيروت .
42ـ ((نهج البلاغه )) ترجمه شهيدى ، ص 222، خطبه 192 .
43ـ ((مناقب )) ابن شهر آشوب ، 1/59
44ـ ((مناقب )) ابن شهر آشوب ، 1/60 .
45ـ ((مناقب )) ابن شهر آشوب ، 1/60 ـ 61
46ـ سبب سر نتراشيدن آن حضرت آن بود كه سر تراشيدن در آن زمان بدنما
بـود و نـبـىّ و امـام كـارى نمى نمايند كه در نظرها قبيح نمايد و چون اسلام شايع شد و
قـُبـحش برطرف گرديد ائمه ـ سلام اللّه عليهم ـ مى تراشيدند. (شيخ عباس قمى رحمه
اللّه ) .
47ـ بالجمله ؛ شمايل پيغمبر صلى اللّه عليه و آله به حُسن و صباحت و غايت
اعـتـدال و تـنـاسـب سـمـره آفـاق و شـهـره روى زمـيـن اسـت ؛ چـنـانـچـه از ابـن عـبـّاس
مـنـقـول اسـت كه هيچ وقت با آفتاب برابر نشد مگر آنكه نور آفتاب مغلوب شد و هر وقت
نـزديـك چـراغ مـى نـشـسـت نور چراغ رخت مى بست و حديث امّ معبد معروف است و اشعار جناب
خديجه در مدح آن حضرت مشهور. از آن جمله گفته :
جاءَ الْحَبيبُ الّذي اَهْواهُ مِنْ سَفَرٍ
|
والشَّمْسُ قَدْ اَثَرَتْ في وَجْهِهِاَثَرا
|
عَجِبْتُ لِلشَمْس مِنْ تَقليل وَجَنَتِهِ
|
وَالشَّمْسُ لا يَنْبَغي اَنْ تُدْرِكَ الْقَمَرا
|
و هم به آن مكرّمه نسبت داده شده و برخى از عايشه دانند:
لَواحى زلَيْخا لَوْرَاَيْنَ جَبينَهُ
|
لاََّثَرْنَبِالقَطْعِ القُلُوبِ عَلَى الاَْيدي
|
وَلَوْ سَمِعُوا في مِصْرَ اَوْصافَ وَجْهِهِ
|
لَم ا بَذَلَوا في سَوْمِ يُوسُفَ مِن نَقَدٍ
|
(شيخ عباس قمى رحمه اللّه )
48ـ ر. ك : ((بحار الانوار)) 16/152 ـ 153
49ـ ((نـاسـخ التـواريـخ )) جـزء پنجم ، جلد دوم ، ص 109، معجزه 71، چاپ
مطبوعات دينى ، قم .
50ـ ((السيرة النبويّة )) ابن هشام 4/579، چاپ المكتبة العلميّه ، بيروت .
51ـ ((الكـافـى )) 5/27 ـ 31، بـاب ((وصـيـة
الرسول صلى اللّه عليه و آله و سلّم و اميرالمؤ منين عليه السّلام فى السّرايا)) .
52ـ ((معانى الاخبار)) شيخ صدوق ص 160 .
53ـ ((تفسير نورالثقلين )) 2/334 .
54ـ ((قرب الاسناد)) حميرى ص 91، حديث 304.
55ـ ((بحار الانوار)) 16/220، حديث 12 .
56ـ ((بحار الانوار)) 16/225، حديث 28 .
57ـ ((بحار الانوار)) 16/222، حديث 19.
58ـ ((المحجة البيضاء)) فيض كاشانى 2/276 .
59ـ ((الكافى )) 2/504، باب ((الاستغفار))، حديث 4 .
60ـ همان ماءخذ، حديث 5 .
61ـ ((الكافى )) 2/122، باب ((التواضع ))، حديث 3 .
62ـ ((قرب الاسناد)) حميرى ص 90، حديث 299 .
63ـ ((اقبال الا عمال )) ابن طاووس ، ص 194، چاپ اعلمى ، بيروت .
64ـ ((مناقب )) ابن شهر آشوب 1/190 ـ 192، تحقيق : دكتر بقاعى ، بيروت .
65ـ ((مكارم الاخلاق )) طبرسى ص 15 ـ 16، چاپ اعلمى ، بيروت .
66ـ ((الشـّفـاء بتعريف حقوق المصطفى )) قاضى عياض 1/117، چاپ دارالا
رقم ، بيروت .
67ـ ((الشـمـائل المـحـمـديـّة )) تـرمـذى ، مـلحق به ((سُنَن ترمذى )) 5/567،
تحقيق : صدقى محمد جميل العطّار.
68ـ ((بحار الانوار)) 16/247 .
69ـ ((مناقب )) ابن شهر آشوب 1/192 .
70ـ ((بحار الانوار)) 76/273 .
71ـ ((مكارم الاخلاق )) طبرسى ص 25، چاپ اعلمى ، بيروت .
72ـ ((الكافى )) 2/670، باب ((حسن الصحابة و حق الصاحب فى السفر)).
73ـ ((الشمائل المحمديّة )) ترمذى ، ملحق به ((سُنَن ترمذى )) 5/567 .
74ـ ((الشفاء))قاضى عياض 1/96.
75ـ سوره قلم (68)، آيه 4 .
76ـ ((بحارالانوار)) 16/231
77ـ ((نهج البلاغه )) ترجمه شهيدى ، ص 407، كلام (غريب ) 9 .
78ـ ((بحار الانوار)) 16/234 .
79ـ ر.ك : ((بحار الانوار)) 16/241 ـ 246
80ـ ر.ك ((بحار الانوار)) 16/246 ـ 254؛ ((مكارم الاخلاق )) طبرسى ؛ ((سنن
النبى )) علامه طباطبايى .
81ـ ((الخصال )) شيخ صدوق 1/271، باب الخمسة .
82ـ 4ـ5ـ6 ((مناقب )) ابن شهر آشوب 1/192
83ـ سـوره انـفال (8)، آيه 35؛ ((نمازشان نزد خانه (خدا)، چيزى جز ((سوت
كشيدن )) و ((كف زدن )) نبود.))
84ـ ((مناقب )) ابن شهر آشوب 1/189، تحقيق : دكتر بقاعى ، بيروت .
85ـ سوره قمر (54)، آيه 1 ـ 2 .
86ـ ((مناقب )) ابن شهر آشوب 1/163. تحقيق : بقاعى ، بيروت .
87ـ ((تفسير قمى )) 2/341، چاپ دارالكتاب ، قم .
88ـ ((مـنـاقب )) خوارزمى ص 306، حديث 301، چاپ انتشارات اسلامى . ((كشف
اليقين )). علاّمه حلّى ،ص 112، چاپ انتشارات وزارت ارشاد.
89ـ ((خرائج )) راوندى 1/58؛ ((بحار الانوار)) 17/230 .
90ـ ((خرائج )) راوندى 1/48؛ ((بحار الانوار)) 17/359 .
91ـ ((امالى )) شيخ طوسى ص 341، حديث 692، مجلس 12 .
92ـ ((خرائج )) 1/155
93ـ ((مناقب )) ابن شهر آشوب 1/126 .
94ـ همان ماءخذ .
95ـ همان ماءخذ 1/160 .
96ـ همان ماءخذ 1/161
97ـ همان ماءخذ 1/161
98ـ ((خرائج )) راوندى 1/23 .
99ـ ((خرائج )) 1/165 ـ 166؛ ((بحار الانوار)) 17/365 .
100ـ ((قصص الانبياء)) راوندى ص 311، حديث 417، چاپ الهادى ، قم .
101ـ ((نهج البلاغه )) ترجمه شهيدى ص 223، خطبه 192 .
102ـ ((نـاسـخ التـواريـخ )) جـزء پنجم ، جلد دوم ، ص 115، چاپ مطبوعات
دينى ، قم .
103ـ ((خرائج )) راوندى 1/98 .
104ـ ((مناقب )) ابن شهر آشوب 1/159 ـ 160 .
105ـ ((بحار الانوار)) 17/398 .
106ـ ((مناقب )) ابن شهر آشوب 1/138 .
107ـ ر.ك : ((بحار الانوار)) 17/390 ـ 421، باب پنجم .
108ـ ((مناقب )) ابن شهر آشوب 1/132 .
109ـ ((بحار الانوار)) 17/397 .
110ـ ((قصص الانبياء)) راوندى ص 286، حديث 383 .
111ـ ((خرائج )) راوندى 1/136 .
112ـ ((مناقب )) ابن شهر آشوب 1/179 ـ 180؛ ((قصص الانبياء)) راوندى ص
312، حديث 421 .
113ـ ((الا غانى )) ابوالفرج اصفهانى ،7/7-27، ((اخبارالسيّد)) ،مرزبانى
، ص 171
114ـ ر.ك : ((بحار الانوار)) 18/1 ـ 45، باب 6 ـ 7 .
115ـ ((خرائج )) راوندى 1/29، ((اعلام الورى )) طبرسى 1/82 .
116ـ در متن ((باژگونه )) آمده بود.
117ـ ((امـالى )) سـيـد مـرتضى 1/192، ((مناقب )) ابن شهر آشوب 1/117 ؛
اشعار جعدى در ص 214 ((مناقب آمده است .
118ـ ((مناقب )) ابن شهرآشوب ، 1/118 .
119ـ ((مناقب )) ابن شهر آشوب 1/161 ـ 162. با مقدارى تفاوت .
120ـ ((خرائج )) راوندى 2/926.
121ـ ((مناقب )) ابن شهر آشوب 1/174
122ـ ((إ علام الورى )) طبرسى 1/84 ـ 85؛ ((خرائج )) راوندى 1/33 .
123ـ ((إ علام الورى )) طبرسى 1/76 ـ 77 .
124ـ ((بحارالانوار)) 18/32 ـ 34 .
125ـ ((خرائج )) راوندى 1/42 .
126ـ ر.ك : ((بحار الانوار)) 18/45 ـ 75 .
127ـ ((تفسير قمى )) على بن ابراهيم 2/212 .
128ـ سوره حجر (15)، آيه 95.
129ـ ((بحار الانوار)) 18/53 ـ 55 .
130ـ ((خرائج )) راوندى 1/51
131ـ ((خرائج )) راوندى 2/775 .
132ـ ((بحار الانوار)) 18/64 .
133ـ ((حياة القلوب )) علامه مجلسى 3/621 .
134ـ ((بحارلانوار)) 18/ 89 ـ 90.
135ـ ((ارشـاد)) شـيـخ مـفـيـد 1/339 ـ 341، چـاپ
آل البيت عليهماالسّلام ، قم .
136ـ ((مناقب )) ابن شهر آشوب 1/121 .
137ـ سوره انفال (8)، آيه 70 .
138ـ ((قـرب الاسـنـاد)) حـمـيـرى ص 19، حـديـث 66، چـاپ
آل البيت عليهماالسّلام قم .
139ـ سوره شرح (94)، آيه 4 .
140ـ ((قصص الانبياء)) راوندى ص 293، حديث 394 .
141ـ ((خرائج )) راوندى 1/61 .
142ـ ((خرائج )) راوندى 1/89 .
143ـ ((بحار الانوار)) 21/53 ـ 54 .
144ـ ((إ علام الورى )) طبرسى 1/214 .
145ـ ((بحار الانوار)) 21/57 .
146ـ ((حياة القلوب )) 3/666، انتشارات سرور، قم .
147ـ دايى هاى من .
148ـ ((كمال الدين )) شيخ صدوق ص 171 .
149ـ ((الكافى )) 1/447، حديث 23 .
150ـ سوره انسان (76)، آيه 22 .
151ـ سوره انفال (8)، آيه 41 .
152ـ سوره توبه (9)، آيه 19 .
153ـ ((خصال )) شيخ صدوق ، 1/312، حديث 90
154ـ ((بحيرا)) نامش جرجيس بن ابى ربيعه و بر شريعت حضرت عيسى 7 و
روش رهـبـانان بوده و مردى به غايت بزرگ بود؛ چنانكه انوشيروان بدو نامه مى كرد و
او را بزرگوار مى داشت . (شيخ عباس قمى ؛)
155ـ ((كمال الدين )) شيخ صدوق ص 187 .
156ـ ((الكافى )) 5/374 ـ 375، حديث 9 .
حـاصـل مـضمون اشعار اين است : گوارا باد ترا اى خديجه كه هماى سعادت نشان تو به
سـوى كنگره عرش عزّت و شرف پرواز نمود و جفت بهترين اوّلين و آخرين گرديدى و در
جـهـان مـثـل محمد صلى اللّه عليه و آله و سلّم كجانشان توان يافت . اوست كه بشارت داده
انـد بـه پـيـغـمـبرى او موسى و عيسى عليهماالسلام و به زودى اثر بشارت ايشان ظاهر
خـواهـد گـرديـد و سالها است كه خوانندگان و نويسندگان كتابهاى آسمانى اقرار كرده
انـد كـه اوسـت رسـول بـطـحـاء و هـدايـت كـنـنـدگـان
اهل ارض و سماء. (شيخ عباس قمى رحمه اللّه )